ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑ ΠΑΙΓΝΙΩΝ ΣΤΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙΑ
ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΠΗΝΕΛΟΠΗΣ
1) Παντρεύεται κάποιον από τους μνηστήρες
2) Παραιτείται από την θέση της βασίλισσας και αναχωρεί για το πατρικό της σπίτι.
3) Συνεχίζει να περιμένει υπομονετικά την άφιξη του Οδυσσέα
ΕΠΙΛΟΓΗ (1) ΠΗΝΕΛΟΠΗΣ
Αν παντρευτεί κάποιον από τους μνηστήρες, οι εναλλακτικές επιλογές της Πηνελόπης ουσιαστικά εξανεμίζονται . Ο νέος της σύζυγος γίνεται βασιλιάς της Ιθάκης και αποκτά την εξουσία.
Η επιλογή αυτή είναι πιθανό να συμβεί μετά την ενηλικίωση του Τηλέμαχου, σύμφωνα με την παραίνεση του Οδυσσέα προς την Πηνελόπη (βλ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ‘’ΡΑΨΩΔΙΑ Σ. στίχοι 256-273’’). Από τη στιγμή δε, που αναλαμβάνει ο νέος βασιλιάς την εξουσία, είναι πλέον δύσκολο να καθαιρεθεί οπότε οι κάτοικοι της Ιθάκης αναγκαστικά θα πρέπει να τον υπομείνουν.
ΕΠΙΛΟΓΗ (2) ΠΗΝΕΛΟΠΗΣ
Αν παραιτηθεί από την θέση της βασίλισσας και αναχωρήσει για το πατρικό της σπίτι, τότε χάνει την εξουσία που διατηρεί στο βασίλειο. Τούτη η επιλογή είναι πιθανό να συμβεί μόνο όταν ενηλικιωθεί ο Τηλέμαχος, καθώς η Πηνελόπη δεν μπορεί να αποχωρήσει από το παλάτι αφήνοντας μονάχο τον ανήλικο γιο της. Οι μνηστήρες πλέον θα πρέπει να την ζητήσουν σε γάμο από τον πατέρα της, Ικάριο, ο οποίος πλέον θα είναι υπεύθυνος για την αποκατάσταση της κόρης του. Σε τούτη την περίπτωση, οτιδήποτε έχει σχέση με τον γάμο και την προίκα της Πηνελόπης, θα το αναλάβει ο Ικάριος. Επίσης, οι μνηστήρες δεν θα έχουν πλέον τα ίδια κίνητρα για την διεκδίκηση της Πηνελόπης αφού δεν θα κατέχει βασιλική εξουσία. Τούτη η εξέλιξη θα ήταν δυσχερής για τους μνηστήρες αφότου η εξουσία θα έχει περάσει στα χέρια του Τηλέμαχου και επίσης θα έχει αποκοπεί ο μοναδικός δεσμός (Πηνελόπη) που τους ενώνει με το παλάτι.
ΕΠΙΛΟΓΗ (3) ΠΗΝΕΛΟΠΗΣ. (Η επιλογή που τελικά υιοθετήθηκε από τον Όμηρο)
Η Πηνελόπη αναμένει την επιστροφή του Οδυσσέα. Ελπίζει να εμφανιστεί σύντομα και να αποκατασταθεί η τάξη. Για να το πετύχει βέβαια αυτό θα πρέπει να κερδίσει χρόνο, το οποίο καταφέρνει υφαίνοντας και ξηλώνοντας το σάβανο που έπλεκε για τον Λαέρτη (βλ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ‘’ΡΑΨΩΔΙΑ Β. στίχοι 85-140’’). Βέβαια η επιλογή αυτή ενέχει μεγάλο ρίσκο, διότι οι μνηστήρες α) Μπορούν να την πιέσουν σθεναρά και λάβει γρήγορα την απόφαση για το ποιος θα είναι ο μελλοντικός σύζυγός της, εφόσον καταλάβουν ότι αργοπορεί σκόπιμα και β) Διαμένοντας στο παλάτι σπαταλούν την περιουσία του Οδυσσέα. Εντούτοις παραμένει βασίλισσα και έχει τον έλεγχο της κατάστασης.
ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΤΗΛΕΜΑΧΟΥ
1) Όσο καιρό είναι ανήλικος δεν μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις και τίθεται υπό την προστασία των γονέων του.
2) Μετά την ενηλικίωση έχει δυο επιλογές
Α) Αναλαμβάνει την εξουσία και θέτει την μητέρα του υπό την προστασία του
Β) Αναλαμβάνει την εξουσία και στέλνει την μητέρα του στο πατρικό της
ΕΠΙΛΟΓΗ (1) ΤΗΛΕΜΑΧΟΥ
Όσο είναι ανήλικος ζει υπό την προστασία της μητέρας του και δεν έχεις την δυνατότητα να αποφασίζει και να αναλάβει την εξουσία του παλατιού.
ΕΠΙΛΟΓΗ (2) ΤΗΛΕΜΑΧΟΥ
Όταν ενηλικιωθεί μπορεί να αναλάβει την εξουσία.
Στο σημείο αυτό υπάρχουν δυο υποπεριπτώσεις
Α) Αν αναλάβει την εξουσία, γίνεται αυτόματα βασιλιάς της Ιθάκης. Ωστόσο, οι μνηστήρες μπορούν να ζητήσουν το χέρι της μητέρας του από αυτόν, αν παραμείνει η μητέρα του στο βασίλειο. Ο όρος που θέτει ο Τηλέμαχος για να ξαναπαντρέψει την μητέρα του είναι να του δοθεί ένα καράβι για να αναζητήσει τον πατέρα του και αν μάθει πως τελικά είναι νεκρός τότε θα αναλάβει το γάμο της μητέρας του (βλ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ‘’ΡΑΨΩΔΙΑ Β. στίχοι 209-223’’). Ο Τηλέμαχος εκτός από την επιλογή του κατάλληλου συζύγου για την μητέρα του, θα πρέπει επίσης να αναλάβει και την προίκα της. Επίσης θέτει σε κίνδυνο την θέση του ως βασιλιάς καθώς ο νέος σύζυγος διεκδικεί νόμιμα την εξουσία στο παλάτι.
Β) Διώχνει την μητέρα του από το παλάτι και αναλαμβάνει ο πατέρας της, ο Ικάριος, για να την ξαναπαντρέψει (βλ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ‘’ΡΑΨΩΔΙΑ-Υ, στίχοι 338-344’’). Με αυτή την επιλογή όμως θα πρέπει να δώσει προίκα στην μητέρα της και στον Ικάριο, αφού την αποπέμπει χωρίς την σύμφωνη γνώμη της. Επίσης διαταράσσει τους κοινωνικούς δεσμούς τους θέτοντας σε κίνδυνο τόσο την ομαλή λειτουργία στο παλάτι, αφού πλέον μένει χωρίς στήριγμα στο πλευρό του, όσο και τις οικογενειακές τους σχέσεις, αφού ουσιαστικά έρχεται σε ρήξη με την οικογένεια της μητέρας του. (Τούτη η επιλογή οδηγεί με εναλλακτικό τρόπο στην ΕΠΙΛΟΓΗ (2) της ΠΗΝΕΛΟΠΗΣ)
--------------ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΜΝΗΣΤΗΡΩΝ
1) Παραμένουν στο παλάτι και προσπαθούν να διεκδικήσουν την Πηνελόπη
2) Αποχωρούν από το παλάτι συνεχίζοντας να την διεκδικούν
3) Δολοφονούν τον Τηλέμαχου με σκοπό να μην υπάρχει νόμιμος διάδοχος στην εξουσία.
ΕΠΙΛΟΓΗ (1) ΜΝΗΣΤΗΡΩΝ
Παραμένουν στο παλάτι και προσπαθούν να κερδίσουν την εύνοια της Πηνελόπης μέχρι να αποφασίσει ποιον θα επιλέξει για νόμιμο σύζυγο της. Επιπλέον η παρουσία τους στο παλάτι λειτουργεί ως ένα μέσο πίεσης ώστε να επισπεύσουν την απόφαση της Πηνελόπης, πράγμα που τελικά δεν πραγματοποιήθηκε, έτσι όπως εξελίχθηκε το ομηρικό έπος. Ωστόσο, κατά την διάρκεια της παραμονής τους διασπαθίζουν την περιουσία του Οδυσσέα.
ΕΠΙΛΟΓΗ (2) ΜΝΗΣΤΗΡΩΝ
Αποχωρούν από το παλάτι, συνεχίζοντας ωστόσο την προσπάθεια κατάκτησης της Πηνελόπης. Βέβαια, με την επιλογή αυτή αποδυναμώνουν την στρατηγική τους καθώς δεν έχουν άμεση πρόσβαση ούτε στη Πηνεπόλη ούτε στην περιουσία του Οδυσσέα.
ΕΠΙΛΟΓΗ (3) ΜΝΗΣΤΗΡΩΝ
Δολοφονούν τον Τηλέμαχο, ώστε να μην υπάρχει άλλος νόμιμος διάδοχος για την βασιλεία και πιέζουν ακόμα περισσότερο την Πηνελόπη για να παντρευτεί. Το σχέδιο αυτό όμως ματαιώθηκε διότι οι οιωνοί δεν ήταν ευνοϊκοί για τους μνηστήρες. (βλ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ‘’ΡΑΨΩΔΙΑ Σ, στίχοι 164-168’’ και ‘’ ΡΑΨΩΔΙΑ Υ, στίχοι 235-247’’). Επί προσθετως η δολοφονία του Τηλεμάχου θα οδηγούσε σε γενική αναστάτωση και αναβρασμό το παλάτι και την κοινωνία της Ιθάκης, οπότε η επιλογή αυτή εκ των προτέρων δεν φαίνεται ιδανική για τους μνηστήρες.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η Θεωρία Παιγνίων αποτελεί ένα σύγχρονο και χρήσιμο εργαλείο για την ανάπτυξη όχι μόνο οικονομικών, αλλά και κοινωνικών, πολιτικών στρατηγικών. Η συμβολή της στην οικονομική επιστήμη είναι σπουδαία καθώς απαντάει σε κρίσιμα ερώτημα για την ανάπτυξη ενός ορθού σχεδιασμού λήψης αποφάσεων, καθώς παρέχει την δυνατότητα ανάπτυξης ενός γενικού στρατηγικού σχεδίου στο οποίο ο ερευνητής μπορεί να στηριχτεί ώστε να κατασκευάσει πολυπλοκότερα μοντέλα που θα ανταποκρίνονται περισσότερο σε πραγματικές καταστάσεις. Με την χρήση των νέων τεχνολογιών η εφαρμογή της έχει επεκταθεί σε νέους επιστημονικούς κλάδους (κοινωνιολογία, πολιτική, βιολογία, φιλοσοφία, υπολογιστές κτλ) και έχει διευρύνει τις δυνατότητες αυτών.
Στην παρουσίαση μας στηριχτήκαμε στην θεωρία παιγνίων για να αναλύσουμε τις στρατηγικές της Πηνελόπης, του Τηλέμαχου και των Μνηστήρων, ώστε να εξετάσουμε, σε βασικές γραμμές, ποιες επιλογές είχαν και αν εκείνες που επέλεξαν σε τελική ανάλυση, ήταν οι βέλτιστες για τον καθένα αλλά και για το γενικότερο σύνολο του παίγνιου. Καταλήξαμε ότι οι αποφάσεις στις οποίες καταστάλαξαν ήταν οι βέλτιστες για το όφελος του καθενός.
1) Η Πηνελόπη χρονοτριβώντας μέχρι την επιστροφή του Οδυσσέα, είχε τον έλεγχο της κατάστασης, αφού όντας βασίλισσα είχε την δυνατότητα να αποφασίζει για τις εξελίξεις στο παλάτι. Κινούσε λοιπόν τα νήματα του παιγνίου, στο οποίο γνώριζε πολύ καλά ότι αν παραιτούταν από την θέση της θα έχανε όλα τα πλεονεκτήματα.
2) Ο Τηλέμαχος από την πλευρά του, γνώριζε ότι όσο ήταν υπό την προστασία της μητέρας του και βασίλισσας εκτός ότι κατείχε σημαντική εξουσία, ήταν και ο νόμιμος διάδοχος για το βασιλική θέση. Αν έφευγε από το παλάτι και άφηνε μόνη την Πηνελόπη ή αν την έδιωχνε, θα έχανε έναν σημαντικό σύμμαχο και θα έδινε την ευκαιρία στους μνηστήρες να πάρουν τον έλεγχο της κατάστασης. Παράλληλα η τακτική να αναζητήσει τον πατέρα του, έδωσε πολύτιμο χρόνο στην Πηνελόπη ώστε να καθυστερήσει για την απόφαση σχετικά με τον γάμο, ενώ ταυτόχρονα άσκησε πίεση στους μνηστήρες, διότι αν έβρισκε τον Οδυσσεα τότε θα αποκαταστούσε την τάξη στο παλάτι.
3) Οι μνηστήρες το καλύτερο που μπορούσαν να διεκδικήσουν ήταν να μείνουν στο παλάτι και να πιέζουν με διάφορους τρόπους την Πηνελόπη για να επισπεύσει την επιλογή του μελλοντικού συζύγου της. Επίσης με την παραμονή τους στο παλάτι διασπάθιζαν την περιουσία του Οδυσσέα, οπότε αποκομούσαν σημαντικά οφέλη.
Παρατηρούμε λοιπόν ότι, οι χαρακτήρες του έπους επέλεξαν έκαστος την καλύτερη στρατηγική για την μεγιστοποίηση της ωφέλειάς του, παραταυτα η κατάληξη για τους μνηστήρες δεν ήταν η ιδανική.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΡΑΨΩΔΙΑ-Β (85-140)
«Τηλέμαχε γλωσσά κι απόκοτε, τι λόγια αυτά που κρένεις;
να μας ντροπιάσεις θες κι απάνω μας να ρίξεις κατηγόρια;
Οι Αργίτες, οι μνηστήρες, μάθε το, δεν είναι αυτοί που φταίνε,
μονάχα η μάνα σου, που πλήθυνε την πονηριά στο νου της.
Παν τώρα χρόνια τρία, και γρήγορα στα τέσσερα θα μπουμε,
κι όλο μας τρώει καιρό πλανεύοντας στα στήθη την καρδιά μας.
Ελπίδες δίνει αλήθεια σε όλους μας, και σ᾿ έναν έναν τάζει
και τον πλανεύει με μηνύματα, μα ο νους της άλλα κλώθει.
Κι αυτός ο δόλος ο άλλος που 'βαλε στα φρένα της μια μέρα!
Τρανό αργαλειό στο ανώι της έστησε και κίνησε να υφάνει
πανί μακρύ πολύ, ψιλόκλωστο, κι αυτά μας είπε τότε:
,Εσείς οι νιοι που με γυρεύετε, μια κι ο Οδυσσέας εχάθη,
για καρτεράτε με, κι ας βιάζεστε για γάμο, να τελέψω
καν το διασίδι αυτό, τα νήματα να μη μου παν χαμένα.
Του αρχοντικού Λαέρτη σάβανο το φτιάνω, για την ώρα
που θα τον πάρει ο ανήλεος θάνατος κι η ασβολωμένη μοίρα᾿
να μη βρεθεί στον κόσμο Αργίτισσα μαζί μου να τα βάλει,
τάχα πως κοίτεται ασαβάνωτος, κι ας είχε τόσα πλούτη."
Έτσι μας μίλησε, κι η πέρφανη καρδιά μας τ᾿ αποδέχτη.
Κι αλήθεια όλη τη μέρα δούλευε το ατέλειωτο πανί της,
και πάλε ολονυχτίς το ξύφαινε στο φως δαδιών που άναβαν.
Τρεις χρόνους κράτησεν ο δόλος της πλανεύοντας μας όλους'
όμως στους τέσσερεις, σαν κύλησαν πάλι οι εποχές του χρόνου,
τότε μια σκλάβα της που τα 'ξερε μας τα μολόγησε όλα,
και την επιάσαμε που ξύφαινε το στραφτερό πανί της'
κι έτσι άθελα της το αποτέλειωσε, σφιγμένη απ᾿ την ανάγκη.
Άκουσε τώρα ποιάν απόκριση σου δίνουν οι μνηστήρες,
κι εσύ να την κατέχεις, κι όλοι τους οι Αργίτες να την ξέρουν:
Στείλε τη μάνα σου στον κύρη της και σπρώξε τη να πάρει
όποιον εκείνος θέλει γι᾿ άντρα της κι αρέσει και στην ίδια.
Μα αν κι άλλο λέει καιρό των Αχαιών τους γιους να βασανίζει
κι ο νους της είναι σε ό,τι απλόχερα της χάρισε η Παλλάδα,
να 'χει μυαλό, δουλειές πανέμορφες γυναικείες να κατέχει
και πονηριές, που δεν ακούσαμε καμιά γυναίκα ως τώρα,
καμιά κι᾿ απ᾿ τις παλιές ωριόμαλλες Αργίτισσες πως είχε,
μηδέ η Μυκήνη η ομορφοστέφανη μηδέ η Τυρώ κι η Αλκμήνη
απ᾿ όλες τούτες δεν την έφτανε καμιά την Πηνελόπη
στην εξυπνάδα. Μα δε λόγιασε σωστά μονάχα ετούτο:
Τόσον καιρό θα σου αφανίζουμε και βιος και πλούτη κι όλα,
όσο σ᾿ αυτή τη γνώμη ασάλευτη κι εκείνη θα κρατιέται,
που έβαλαν οι θεοί στο στήθος της. Στον κόσμο τ᾿ όνομά της
ακούγεται έτσι, ωστόσο χάνουνται και τα δικά σου πλούτη.
Κανείς μας δε θα πάει στα χτήματα κι ουδέ κι αλλού, ως την ώρα
που απ᾿ τους Αργίτες ένα η μάνα σου θα πάρει, αυτόν που
θέλει.»
Κι ο γνωστικός γυρνά Τηλέμαχος κι απηλογιά του δίνει:
«Αντίνοε, στανικώς δε γίνεται να διώξω από το σπίτι
την που με γέννησε, με ανάστησε᾿ κι ο κύρης μου στα ξένα
για ζει για πέθανε᾿ κι είναι άσκημο του Ικάριου να πλερώσω
πολλά, τη μάνα μου αν με θέλημα δικό μου στείλω πίσω.
Κι όχι μονάχα απ᾿ τον πατέρα της — κι από θεό θα πάθω:
διωγμένη από το σπίτι η μάνα μου τις Ερινύες θα κράξει
τις φοβερές, να πέσουν πάνω μου᾿ θ᾿ ακούσω κι απ᾿ τον κόσμο
λόγια βαριά, γι᾿ αυτό απ᾿ το στόμα μου δε βγαίνει λόγος τέτοιος!
Κι ατοί σας όμως αν συχύζεστε γι᾿ αυτά που εδώ γίνονται,
το αρχοντικό μου αφήστε, φύγετε, γνοιαστείτε γι᾿ άλλες τάβλες,
και συναλλάζοντας τα σπίτια σας από το βιος σας τρώτε!
ΡΑΨΩΔΙΑ-Β (209-223)
Κι ο γνωστικός γυρνά Τηλέμαχος κι απηλογιά του δίνει:
«Ευρύμαχε και σεις επίλοιποι περίλαμπροι μνηστήρες,
δεν πέφτω πια γι᾿ αυτά στα πόδια σας κι ουδέ τα κουβεντιάζω,
απ᾿ τη στιγμή οι θεοί που τ᾿ άκουσαν και τούτοι οι Αργίτες όλοι.
Μόνο καράβι τώρα κι είκοσι συντρόφους δώσετε μου,
για να με παν μακριά αρμενίζοντας και πίσω να με φέρουν
στη Σπάρτη και στην Πύλο λόγιασα να πάω την αμμουδάτη,
να μάθω αν θα διαγείρει ο κύρης μου, που τόσα χρόνια λείπει᾿
μήπως βρεθεί κανένας άνθρωπος και ξέρει, για κι ακούσω
λόγο απ᾿ το Δία, που απλώνει το άκουσμα πιο γρήγορα στον κόσμο.
Αν τώρα μάθω για τον κύρη μου πως ζει και θα διαγείρει,
θα κάνω υπομονή, κι ας θλίβουμαι, κανένα χρόνο ακόμα.
Όμως αν μάθω πως απόθανε και πια το φως δε βλέπει,
τότε στα χώματα διαγέρνοντας της γης της πατρικής μου
μνημούρι θα του ασκώσω και πολλές θυσίες, καθώς ταιριάζει,
θα του προσφέρω, και τη μάνα μου θα δώσω σε άλλον άντρα.»
ΡΑΨΩΔΙΑ-Σ (256-273)
Μα τώρα λιώνω, τι μου σώριασε κακά ο θεός περίσσια.
θυμούμαι, όταν κινούσε κι άφηνε τη γη την πατρική του,
το χέρι το δεξιό μου φούχτωσε πα στον αρμό και μου 'πε:
Γυναίκα, αλήθεια δέ φαντάζουμαι πως οι αντρειωμένοι Αργίτες
από της Τροίας τα μέρη ανέβλαβοι θα στρέψουμε όλοι πίσω'
κι οι Τρώες ακούγονται πολέμαρχοι πως είναι ψυχωμένοι'
να ρίχνουν και κοντάρι ξέρουνε, να σέρνουν και δοξάρι,
κι αμάξια ν᾿ ανεβαίνουν, που άλογα γοργά ως τα σέρνουν, δίνουν
τη νίκη γρήγορα στον πόλεμο και στο φριχτό το απάλε.
Ποιος ξέρει από θεού αν μου μέλλεται λοιπόν να στρέψω πίσω,
για να χαθώ κει πέρα. Φρόντιζε πια εσύ γι᾿ αυτά που αφήνω.
Τη μάνα και τον κύρη γνοιάζου τους στο σπίτι μας ως πρώτα,
κι ακόμα πιο καλά, όσο βρίσκουμαι στα ξένα εγώ μακριά τους.
Μα ως δεις στου γιου μας πια τα μάγουλα τα γένια να φυτρώνουν,
τότε το σπίτι μας παράτησε, να πάρεις όποιον θέλεις.
Εκείνος τέτοια μου παράγγελνε᾿ τώρα αληθεύουν όλα'
και θα 'ρθει η νύχτα, τον αγλύκαντο που θ᾿ αντικρίσω γάμο
εγώ η κατάρατη, που μου 'σβησε κάθε αναγάλλια ο Δίας!
ΡΑΨΩΔΙΑ-Σ (164-168)
«Πρώτη φορά, Ευρυνόμη, πόθησα να βγω, ποτέ μου ως τώρα,
για να με ιδούν, κι ας τους οχτρεύουμαι, μπροστά τους οι μνηστήρες.
Κι ένα στο γιο μου λόγο να 'λεγα, που θα 'ναι για καλό του'
όλη την ώρα με τους άνομους μνηστήρες να μη σμίγει᾿
λόγια γλυκά του λεν, μα πίσω του κακό του μελετούνε.»
ΡΑΨΩΔΙΑ-Υ (235-247)
Κι ο αγελαδάρης τότε μίλησε και του αποκρίθη κι είπε:
«Ξένε, σωστό το λόγο σου άμποτε να βγάλη ο γιος του Κρόνου'
τη δύναμη μου τότε θα 'βλεπες και πως με ακούν τα χέρια!»
Παρόμοια κι ο Εύμαιος τους αθάνατους ανακαλιόταν όλους,
το γνωστικό Οδυσσέα στο σπίτι του να ιδεί να φτάνει τέλος.
Έτσι μιλούσαν συναλλήλως τους εκείνοι, κι ίδιαν ώρα
το φόνο έκλωθαν του Τηλέμαχου και το χαμό οι μνηστήρες.
Ξάφνου σημάδι απ᾿ όρνιο πρόβαλεν απ᾿ το ζερβί τους χέρι,
αιτός αψηλοπέτης, που 'σφιγγε στα νύχια περιστέρα.
Το λόγο πήρε τότε ο Αμφίνομος αναμεσό τους κι είπε:
«Φίλοι μου, αυτό στο νου που βάλαμε καλό δεν παίρνει δρόμο,
λέω του Τηλέμαχου το θάνατο᾿ καιρός να φάμε ωστόσο!»
ΡΑΨΩΔΙΑ-Υ (338-344)
Κι ο φρόνιμος γυρνάει Τηλέμαχος κι απηλογιά του δίνει:
«Αγέλαε, μη! Στο Δία τ᾿ ορκίζουμαι, στα πάθη του γονιού μου,
που παραδέρνει για σκοτώθηκε μακριά απ᾿ τη γη του κάπου:
δε βάζω εμπόδιο εγώ στης μάνας μου το γάμο, μον᾿ τη σπρώχνω
να παντρευτεί όποιον θέλει, κι άμετρα δίνω από πάνω δώρα.
Μα να τη διώξω, από το σπίτι μας να φύγει αθέλητα της,
το 'χω ντροπή᾿ μη δώσεις άδικο να κάμω τέτοιο, θεέ μου!»
