Η μηχανική του βόλεϊ αναφέρεται στις φυσικές αρχές και τις τεχνικές κινήσεις που δοκιμάστηκαν στο άθλημα για τη βέλτιστη εκτέλεση των δεξιοτήτων. Περιλαμβάνει στοιχεία βιομηχανικής, φυσικής, ισορροπίας, δύναμης, ταχύτητας και συντονισμού .
Τι είναι ο χρόνος; Υπάρχει πραγματικά ή πρόκειται απλώς για μια τεράστια ψευδαίσθηση; Θα καταφέρουμε ποτέ να νικήσουμε την αμείλικτη επέλασή του; Αυτό το «ζητούμενο από καταγωγής κόσμου», όπως το χαρακτηρίζει ο διεθνούς φήμης φυσικός, Γκουίντο Τονέλι, και ένας από τους επιστήμονες του CERN που πρωταγωνίστησαν στην ανακάλυψη του μποζονίου του Χιγκς, το εξερευνά στο πιο πρόσφατο βιβλίο του, το οποίο παρουσιάζει σήμερα στην Αθήνα.
Ο χρόνος δεν είναι μια αφηρημένη έννοια, εξηγεί ο κ. Τονέλι στο βιβλίο του «Χρόνος- Από τον μύθο του Κρόνου στο Cern» (εκδόσεις Διόπτρα). Καταλαμβάνει το Σύμπαν, μεταλλάσσεται, δονείται, ταλαντώνεται. Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πίζας και φυσικός στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Πυρηνικών Ερευνών (CERN) της Γενεύης επιχειρεί ένα ταξίδι στην Ιστορία, την Επιστήμη, την Τέχνη και τη Φιλοσοφία, προκειμένου να μας βοηθήσει να συλλάβουμε καλύτερα την έννοια του χρόνου και τη σχέση μας μαζί του, αλλά και τον ρυθμό του εσωτερικού μας χρόνου. Αυτό το συγγραφικό του ταξίδι παρουσιάζει σήμερα στο βιβλιοπωλείο «Books and Life» στην Αθήνα. Μία ημέρα πριν από την εκδήλωση, ο Γκουίντο Τονέλι συνάντησε επιστήμονες και δημοσιογράφους κάτω από τον θόλο του τηλεσκοπίου Δωρίδη, στον λόφο της Πνύκας.
Ο κ. Τονέλι μίλησε για τις έννοιες του χώρου και του χρόνου στο Σύμπαν, αλλά και για τον ανθρώπινο χρόνο. Στα ερωτήματα γύρω από τον χρόνο, υπενθύμισε, «η ανθρωπότητα προσπάθησε να απαντήσει και η προσπάθεια αυτή μεταφράζεται σε επανάσταση που οδήγησε στη δημιουργία έργων τέχνης, ποιημάτων και μνημείων αρχιτεκτονικής και γέννησε τα φιλοσοφικά ρεύματα και τις θρησκείες». «Η ανθρωπότητα ανέκαθεν ονειρευόταν να σταματήσει τον χρόνο, να μπορέσει να επέμβει και να τον ελέγξει. Η Επιστήμη, όμως, διαπίστωσε ότι ο χρόνος σταματάει μέσα στις μαύρες τρύπες. Σε κανένα από εμάς δεν θα συνιστούσα, βέβαια, να πλησιάσει τις μαύρες τρύπες γιατί είναι άκρως επικίνδυνες!», συμπλήρωσε με χιούμορ.
Το βιβλίο για τον χρόνο είναι η δεύτερη συγγραφική δουλειά του Γκουίντο Τονέλι, μετά το «Γένεση- Η μεγάλη ιστορία της προέλευσης του κόσμου», για τη δημιουργία του Σύμπαντος, που κυκλοφορεί από τον ίδιο εκδοτικό οίκο. Ο ίδιος προανήγγειλε χθες και το τρίτο του βιβλίο με τίτλο «Materia», που θα κυκλοφορήσει το ερχόμενο φθινόπωρο, και αναφέρθηκε στην ανάγκη που τον οδηγεί να γράφει για επιστημονικά θέματα απευθυνόμενος στο ευρύ κοινό. «Ο λόγος που με ώθησε να γράψω τα βιβλία είναι ότι απευθύνομαι στην πόλη μου, στην κοινότητά μου, στους αναγνώστες, σε μια προσπάθεια να συμμεριστώ μαζί τους την ομορφιά όλων αυτών των εννοιών. Γιατί πρόκειται για έννοιες πραγματικά πανέμορφες που δεν θα έπρεπε σε καμία περίπτωση να είναι μόνο κατανοητές από τους επιστήμονες και όχι από τον υπόλοιπο κόσμο. Και είναι σημαντικές, γιατί όταν η επιστήμη αλλάζει με τις ανακαλύψεις της όλη την κοινωνική δομή, καταλαβαίνετε ποια είναι η επίπτωση και η επιρροή αυτών των εννοιών», υπογράμμισε.
Στο ίδιο πλαίσιο και έπειτα από σχετική ερώτηση για τις αμφισβητήσεις που δέχονται οι επιστήμονες, σχολίασε ότι «όταν ο άνθρωπος αδυνατεί να συλλάβει ότι πίσω από τα επιτεύγματα υπάρχουν συγκεκριμένα θεωρήματα και έννοιες, τότε γεννιέται η δυσπιστία». Ανέδειξε, εξάλλου, την ανάγκη «να διατυπώσουμε, να εξηγήσουμε, να ανοίξουμε τις πόρτες των εργαστηρίων μας και να δείξουμε ότι δεν υπάρχει τίποτα κρυπτό υπό τον ήλιο για να καταρρίψουμε αυτά τα ίχνη της δυσπιστίας και των αμφιβολιών».
Επιπλέον, ο κ. Τονέλι μίλησε για τη σημασία διαλόγου ανάμεσα στις επιστήμες που ασχολούνται με τη φύση και σε εκείνες που ασχολούνται με τον άνθρωπο, καθώς «ο άνθρωπος είναι ένα μοναδικό και μη επαναλήψιμο είδος», όπως είπε χαρακτηριστικά.
«Το πρώτο πράγμα που διδάσκω στους πρωτοετείς φοιτητές μου την πρώτη ημέρα στο αμφιθέατρο είναι ότι η Φυσική θα σας βοηθήσει να καταλάβετε πάρα πολλά πράγματα από τον πραγματικό κόσμο που μας περιβάλλει. Όμως, κανένας νόμος της δεν μπορεί να σας βοηθήσει να καταλάβετε το τεράστιο εκείνο μέγεθος που αφορά στις ανθρώπινες σχέσεις, στο γιατί φοβόμαστε συγκεκριμένα πράγματα, γιατί μας αρέσουν συγκεκριμένα έργα τέχνης ή γιατί ερωτευόμαστε συγκεκριμένα άτομα. Τα πεδία αυτά δεν μπορούν να μας βοηθήσουν να διατυπώσουμε ποιο είναι το σωστό, ποιο το λάθος, να άρουμε τις αδικίες που υφίστανται σήμερα, διότι υπάρχουν πολύ πιο έμπειροι που ασχολούνται με αυτό, οι φιλόσοφοι, οι καλλιτέχνες, οι ποιητές, οι ιστορικοί, όσοι ασχολούνται με τις ανθρωπιστικές επιστήμες, οι οποίοι εδώ και αιώνες ασχολούνται με την ανθρώπινη συμπεριφορά».
Από τη συζήτηση για το Σύμπαν δεν θα μπορούσε να απουσιάζει το μποζόνιο του Χιγκς, καθώς ο ίδιος είναι ένας από τους «πατέρες» της ανακάλυψής του στο CERN. Εξηγώντας τον ρόλο του μποζονίου στο να αποκτήσουν μάζα τα στοιχειώδη σωματίδια του Σύμπαντος, ο κ. Τονέλι υπογράμμισε ότι «η ανακάλυψη αυτού του στοιχείου ήταν πραγματικά μοναδική, θεμελιώδους σημασίας, γιατί μας βοήθησε να καταλάβουμε ότι χωρίς αυτό, το Σύμπαν δεν θα ήταν σήμερα αυτό το οποίο γνωρίζουμε».
Σημειώνεται ότι ο Γκουίντο Τονέλι έχει λάβει το διεθνές βραβείο Fundamental Physics Prize και το βραβείο Enrico Fermi της Ιταλικής Εταιρείας Φυσικής το 2013, ενώ ένα χρόνο μετά του απονεμήθηκε τιμητικό μετάλλιο από τον Πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας.
*Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί σήμερα, Πέμπτη 15 Φεβρουαρίου, στις 7 μ.μ., στο βιβλιοπωλείο «Books and Life» των εκδόσεων «Διόπτρα» (Σόλωνος 93-95, Αθήνα). Με τον Γκουίντο Τονέλι θα συνομιλήσουν ο βιολόγος και δημοσιογράφος, Σπύρος Μανουσέλης, και ο καθηγητής Φυσικής στα Πανεπιστήμια του Αμβούργου και του Μπέρμιγχαμ, Κώστας Νικολόπουλος. Η είσοδος θα είναι ελεύθερη. Κατά τη χθεσινή συνάντηση του κ. Τονέλι με δημοσιογράφους, τον διεθνούς φήμης φυσικό προλόγισε η αστροφυσικός και υπεύθυνη του Κέντρου Επισκεπτών του Αστεροσκοπείου στο Θησείο, Φιόρη Μεταλληνού, η οποία υπενθύμισε ότι μια βασική υπηρεσία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κατά την ίδρυσή του το 1846 είχε να κάνει με τον χρόνο, δηλαδή με τον υπολογισμό της επίσημης ώρας Ελλάδας.
Πώς απάντησε ο Riemann στην ερώτηση: ποια είναι η καμπυλότητα του χώρου και πώς μετριέται; Χρησιμοποίησε την ίδια μέθοδο με την οποία ο Gauss μέτρησε την καμπυλότητα μιας επιφάνειας: υπολόγισε το άθροισμα των γωνιών ενός τριγώνου που αποτελείται από τμήματα γεωδαισιακών γραμμών και εξέτασε πόσο διέφερε από το ?. Ωστόσο, προέκυψε μια περιπλοκή: τελικά, πολλά επίπεδα μπορούν να σχεδιαστούν μέσω ενός σημείου στο χώρο και η καμπυλότητα εξαρτάται όχι μόνο από το σημείο στο οποίο υπολογίζεται, αλλά και από το επίπεδο στο οποίο βρίσκονται τα τρίγωνα. Επομένως, ο Riemann δεν μίλησε για καμπυλότητα σε ένα δεδομένο σημείο, αλλά για καμπυλότητα σε ένα δεδομένο σημείο προς την κατεύθυνση ενός δεδομένου επιπέδου.
Αν για όλα τα τρίγωνα του χώρου το άθροισμα των γωνιών είναι ?, τότε η συνηθισμένη ευκλείδεια γεωμετρία ισχύει σε αυτό το διάστημα. Ένας τέτοιος χώρος δεν έχει καμπυλότητα ή, όπως λένε, είναι επίπεδος . Αν υπάρχουν τρίγωνα των οποίων το άθροισμα γωνιών είναι μεγαλύτερο από ?, τότε η καμπυλότητα του χώρου στα αντίστοιχα σημεία είναι θετική. αν το άθροισμα των γωνιών είναι μικρότερο από ?, τότε είναι αρνητικό.
Έτσι, η έννοια της καμπυλότητας του χώρου δεν περιέχει τίποτα μυστηριώδες, αλλά δείχνει μόνο ότι το άθροισμα των γωνιών ενός τριγώνου μπορεί να διαφέρει από την τιμή που ορίζει ο Ευκλείδης. Ιδιαίτερα ενδιαφέροντες είναι οι χώροι στους οποίους η καμπυλότητα σε όλα τα σημεία και σε όλα τα επίπεδα είναι ίδια. Σε τέτοιους χώρους (ονομάζονται χώροι σταθερής καμπυλότητας ) τα σώματα μπορούν να μετακινηθούν από το ένα μέρος στο άλλο χωρίς να αλλάξουν το μέγεθός τους. Εάν η καμπυλότητα του χώρου είναι μεταβλητή, τότε το σώμα θα αλλάξει διαστάσεις και θα παραμορφωθεί όταν κινείται.
Ο Riemann έθεσε το ερώτημα εάν ο πραγματικός χώρος στον οποίο ζούμε είναι καμπύλος. Έγραψε: «Είτε το πραγματικό που δημιουργεί την ιδέα του χώρου σχηματίζει μια διακριτή ποικιλία, είτε πρέπει να προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε την εμφάνιση μετρικών σχέσεων με κάτι εξωτερικό - τις δυνάμεις της σύνδεσης που δρουν σε αυτό το πραγματικό.
Μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα βρούμε μια λύση σε αυτά τα ερωτήματα μόνο εάν, βάσει της τρέχουσας και δοκιμασμένης από την εμπειρία ιδέας, της οποίας η βάση έθεσε ο Newton, αρχίσουμε να τη βελτιώνουμε σταδιακά, καθοδηγούμενοι από γεγονότα που δεν μπορούν να εξηγηθούν από αυτήν. .. Εδώ στεκόμαστε στο κατώφλι του πεδίου, που ανήκει σε μια άλλη επιστήμη - τη φυσική, και σήμερα δεν μας δίνει λόγο να το περάσουμε»
Μέχρι τα τέλη του 17ου αιώνα. στην αστρονομία, τη φυσική και τα μαθηματικά, ιδέες που κατά κάποιο τρόπο συνδέονται με τη χρήση του άπειρου κέρδισαν την πλήρη νίκη. Προέκυψε μια εικόνα ενός κόσμου που διέπεται από τη γεωμετρία του Ευκλείδη και τους νόμους της κίνησης του Νεύτωνα. Οι επιστήμονες πίστευαν ότι, γνωρίζοντας τη θέση όλων των υλικών σωμάτων σε μια δεδομένη χρονική στιγμή, θα μπορούσαν να προβλέψουν τη θέση τους σε οποιαδήποτε επόμενη στιγμή - τελικά, γι 'αυτό χρειάζεται μόνο να λύσουν τις αντίστοιχες διαφορικές εξισώσεις.
Εξάλλου, οι δύο θεμέλιοι λίθοι πάνω στους οποίους είχε ανεγερθεί ολόκληρο το κτίριο δεν είχαν κανένα κοινό μεταξύ τους. Ο άπειρος χώρος δεν είχε καμία σχέση με την ύλη που τον γέμιζε· ήταν μόνο μια σκηνή στην οποία παιζόταν το παγκόσμιο δράμα. Από την ουσία του, αυτός ο χώρος, ανεξάρτητα από οτιδήποτε εξωτερικό, παρέμενε πάντα ο ίδιος και ακίνητος - δεν θα άλλαζε ακόμα κι αν όλη η ύλη εξαφανιζόταν ξαφνικά. Όπως έγραψε ο Α. Αϊνστάιν με την ευκαιρία αυτή, «ο Νεύτωνας ανακάλυψε ότι τα παρατηρούμενα γεωμετρικά μεγέθη (αποστάσεις μεταξύ υλικών σημείων) και οι μεταβολές τους στο χρόνο με τη φυσική έννοια δεν χαρακτηρίζουν πλήρως την κίνηση... Επομένως, εκτός από τις μάζες και τις χρονικά μεταβαλλόμενες αποστάσεις μεταξύ σημείων, υπάρχει κάτι άλλο που καθορίζει τα γεγονότα που λαμβάνουν χώρα· αντιλήφθηκε αυτό το «κάτι» ως σχέση με τον απόλυτο χώρο».
Οι επιτυχίες της Νευτώνειας μηχανικής και αστρονομίας έκαναν την εικόνα του κόσμου που πρότεινε να γίνει γενικά αποδεκτή. Οποιεσδήποτε αμφιβολίες σχετικά με αυτό άρχισαν να θεωρούνται κάτι αντιεπιστημονικό.
Ο διάσημος Γερμανός φιλόσοφος Καντ περιέγραψε την εικόνα του Σύμπαντος, που έγινε αποδεκτή από όλους τον 18ο αιώνα, ως εξής: «Στην άπειρη απόσταση υπάρχουν πολλά άλλα τέτοια συστήματα αστεριών και τα μέρη του βρίσκονται σε αμοιβαία σύνδεση... Βλέπουμε τα πρώτα μέλη μιας συνεχούς σειράς κόσμων και συστημάτων, και το πρώτο μέρος της άπειρης προόδου μας δίνει ήδη μια ιδέα για το πώς είναι το σύνολο. Δεν υπάρχει τέλος εδώ, εδώ είναι η άβυσσος της αληθινής αμετριότητας... Ο κοσμικός χώρος είναι γεμάτος κόσμους χωρίς αριθμό και χωρίς τέλος...»
Ας σημειωθεί ότι η αναγνώριση του απείρου του Σύμπαντος συνυπήρχε ειρηνικά στο μυαλό του Καντ και των περισσότερων συγχρόνων του με πίστη στον Θεό. Και ορισμένοι θεολόγοι πίστευαν ότι για να δημιουργηθεί ένα άπειρο Σύμπαν, χρειαζόταν ένας ισχυρότερος Θεός από το να δημιουργηθεί ένας πεπερασμένος κόσμος, και επομένως είδαν στο άπειρο του Σύμπαντος «απόδειξη της παντοδυναμίας τουτηκε μισός αιώνας δραστηριότητας από τον Βολταίρο και τους εγκυκλοπαιδιστές, τις καταιγίδες της Γαλλικής Επανάστασης, για να μπορέσει ο Λαπλάς να απαντήσει στην ερώτηση του Ναπολέοντα γιατί δεν αναφέρθηκε ο Θεός στο έργο του για την ουράνια μηχανική: «Μεγαλειότατε! Δεν το χρειαζόμουν αυτό υπόθεση."