Η μάθηση συμβαίνει καλύτερα όταν οι μαθητές κατακτούν μόνοι τους τη γνώση

 Είναι εντυπωσιακό το πόσο βαθιά επηρέασε το έργο του Guy Brousseau, "Theory of Didactical Situations in Mathematics" (Θεωρία των Διδακτικών Καταστάσεων στα Μαθηματικά), την παιδαγωγική των μαθηματικών. 

Αντί να αναλύσουμε τη θεωρία με όρους ακαδημαϊκούς, ας δούμε πώς μπορούμε να εφαρμόσουμε τις ιδέες του στην πράξη, μέσα στην τάξη.

Η βασική ιδέα του Brousseau είναι ότι η μάθηση συμβαίνει καλύτερα όταν οι μαθητές κατακτούν μόνοι τους τη γνώση, μέσω της επίλυσης προβλημάτων που τους προκαλούν. Ο ρόλος του δασκάλου δεν είναι να δίνει απλώς έτοιμες απαντήσεις, αλλά να σχεδιάζει "διδακτικές καταστάσεις" που οδηγούν τον μαθητή να σκέφτεται, να πειραματίζεται και τελικά να ανακαλύπτει τη λύση.

Τι είναι μια "Διδακτική Κατάσταση" στην Πράξη;

Φανταστείτε ότι θέλετε να διδάξετε την πρόσθεση σε παιδιά της πρώτης δημοτικού. Μια παραδοσιακή προσέγγιση είναι να γράψετε $3+2=5$ στον πίνακα και να το εξηγήσετε. Μια διδακτική κατάσταση κατά Brousseau θα ήταν κάτι τελείως διαφορετικό:

1. Η Κατάσταση της Δράσης (Situation of Action): Αντί να τους δείξετε την πράξη, δώστε στα παιδιά ένα πρακτικό πρόβλημα. Για παράδειγμα, δώστε σε ένα παιδί τρία τουβλάκια και σε ένα άλλο δύο τουβλάκια και πείτε τους: "Ενώστε τα τουβλάκια σας για να φτιάξετε έναν πύργο. Πόσα τουβλάκια έχει ο πύργος τώρα;" Τα παιδιά δρουν πάνω στο πρόβλημα, μετράνε τα αντικείμενα και βρίσκουν τη λύση με τα ίδια τους τα χέρια.

2. Η Κατάσταση της Διατύπωσης (Situation of Formulation): Αφού έχουν βρει τη λύση, ζητήστε τους να την περιγράψουν με τα δικά τους λόγια. "Πώς βρήκες ότι ο πύργος έχει πέντε τουβλάκια;" Το παιδί μπορεί να πει: "Είχα τρία και έβαλα άλλα δύο". Εδώ, η λύση δεν είναι απλώς ένας αριθμός, αλλά μια διατύπωση της διαδικασίας.

3. Η Κατάσταση της Επικύρωσης (Situation of Validation): Τώρα, τα παιδιά πρέπει να τεκμηριώσουν τη λύση τους. Ζητήστε τους να δείξουν πώς το έκαναν σε ένα άλλο παιδί. "Δείξε στον φίλο σου πώς βρήκες τα πέντε τουβλάκια". Η επικύρωση δεν έρχεται από τον δάσκαλο, αλλά από τους ίδιους τους μαθητές, οι οποίοι ελέγχουν την ορθότητα της σκέψης τους.

4. Η Κατάσταση της Θεσμοθέτησης (Situation of Institutionalisation): Σε αυτό το τελευταίο στάδιο, ο δάσκαλος αναλαμβάνει ενεργό ρόλο. Αφού τα παιδιά έχουν κατανοήσει την έννοια, τότε ο δάσκαλος εισάγει τη μαθηματική γλώσσα. "Αυτό που κάνατε με τα τουβλάκια, δηλαδή ενώσατε τα τρία με τα δύο, στα μαθηματικά το λέμε πρόσθεση και το γράφουμε $3+2=5$." Εδώ, η γνώση που αποκτήθηκε γίνεται επίσημη.

Η Πρακτική Συμβουλή

Ο πυρήνας της θεωρίας του Brousseau είναι η αποδόμηση του προβλήματος. Μην δίνετε ποτέ τη λύση πρώτα. Δημιουργήστε ένα πρόβλημα που θα προκαλέσει τη σύγκρουση στη σκέψη του μαθητή—όχι με την έννοια του καβγά, αλλά της διανοητικής πρόκλησης.

Πώς μπορείτε να το κάνετε αυτό;

• Ξεκινήστε με χειροπιαστά προβλήματα. Χρησιμοποιήστε υλικά, παιχνίδια, ή καταστάσεις από την καθημερινότητα.

• Αφήστε τον μαθητή να κάνει λάθη. Το λάθος δεν είναι αποτυχία, αλλά ένα βήμα προς την κατανόηση. Είναι η ευκαιρία να ανακαλύψει μόνος του τι δεν λειτουργεί.

• Προκαλέστε τον μαθητή να επικοινωνήσει τη σκέψη του. Η ομιλία και η επεξήγηση της λύσης είναι το κλειδί για τη βαθιά κατανόηση.

Η θεωρία του Brousseau μας διδάσκει ότι η μάθηση δεν είναι η λήψη γνώσης, αλλά η δημιουργία της. Ο δάσκαλος είναι ο αρχιτέκτονας της μαθησιακής διαδικασίας, ο οποίος σχεδιάζει το περιβάλλον όπου η γνώση θα ανθίσει από μόνη της.